ÉvénementsS tchawith

S tchawith : Amma ttilin isekwan n tmazight i yigurdan ( Amur amezwaru : asewjed d uheyyi)

Hagiti n yisekwan i deg kkiγ zdat n way llan id n yigurdan, tarmit-inu id-sen herni deg-i labas xaṭer dderri n wussan-a d imizragen ḥercen ujren ayt zik deg ufadi-nsen i welmad aled ad ilint tugnatin d wallalen i gqadan.

Γer-i azal n 6 d iseggasen u neč sselmadeγ tanga n tmaziγt deg uγerbaz alemmas mani iqeddacen ttilin jar n 11-15 n yiseggasen,tarmit-a ay teǧ ad inigh taguzdit-a herhif nezzeh hexs ahaḍi d unṭhelli ɛerrem, ad naf di-s iqeddacen ttengugan jar n umaḍal n temzi d umaḍal n temγer d way ahen-yeǧin mlexḍan deg tilla-nsen u yetɛanad amezzyan ssi-sen ameqqran u d way agellan ad t-nfares deg yirmuda am usekwan n Tifinagh i yigurdan, imeqqranen lemmden fisaɛ u imezzyanen xsen ad ahen-ɛanden u ma yessefti umsuddes way manek yuma at ad yaxleḍ γer yiswan n usekwan.

Deg tedwint-a ad ɛerdeγ ad igeγ agzul i hqeḍɛit n tneqqiḍin higejdanin i gyuman f umsuddes n usekwan n Tmaziγt neγ yerwes-it ad ahent-yeḍfer

1. Asersi n tumayt d yiswan n usekwan :

Tγawsa hamezwaruth ad nessen matta ara ad yilin deg usekwan-a seg yirmuda, ad nig haγessa i tikli-neγ bac ur nettaḥal c deg wemmas n urmud, ma yeddes wahil u yeqɛed ad bann u ad nnubin yiswan yellan ad ahen-nexleḍ s terrayt heɛdel ma nezra mani nil f umezwaru zdath wa ad yebdu usekwan. Yuma daghen f umsuddes ad yaki belli ma iswi agejdan seg usekwan d aselmed, tumayt hexḍa γir d aselmed, ddrari trajan ad afen hγawsa hemlexḍa f temsirin i gennumen deg usmil aγurbiz i ggessmharen γer-sen ihi asekwan ilaq ur yettil c ammin, d way aγef ilaq ad yili d aselmed d usidles s yirar d umeḥred d taḍṣa u way ad yili s umsal n ufus, asunegh, ccna, hiqsiḍin d tsirarin. Tumayt-a d Yirmuda-ya bettun s usersi n umsuddes i yiswan.

2. Taguzdith n yigurdan ilmend n wahil :

Isekwan n yigurdan d tagnit i wenmaggi n dderri id n tussniwin d uselmad neγ umsuddes d nehni jar-asen, afran n tguzdith γer-s tawuri tameqqrant yuma ad ilin dderri uzan deg tilla d uswir n ulmad bac ad yeshel f umsuddes aqeddec id-sen d wekkay d umzagez deg jar-asen. Yuma daγen ad nessen ma mmussanen zik negh araḥ, ma ttuthlayen hmaziγt neγ araḥ, azal n wessan-nsen i hmaziγth. sumata dderri yettuthlayen hmaziγth ad hen-naf faten heyya gellan ur tt-ssinen c deg unmaggi id n umsuddes besseḥ f uneggaru ad tḥared manek dderi yettutlayen kan ddarja tzagazen deg heyyin u xsen ad utlayen am nehni u day mani yuma f umsuddes ad hen-ifares. Aled ad ilin xeddmen neγ ttiraren. La hen-beṭṭac γer yiwethman d twethmin, eǧ-ihen msuren. Igrawen hexḍiḍ d cek yellan ahen-yig, eǧǧ-asen tilelli ad qqimen mani xsen u ad nnebḍan d igrawen manek xsen nehni u ma xsen ad beddlen ahen ad ac-cawren cek bac ad teqqimed heṭṭfed deg uskwan-nek.

3. Tiremt n isekwan :

Isekwan n yigurdan ttawin labas n wakud, ahen-yetteǧan ttemhiren d wa aγen-yetteǧan ad nwaza jar thumayt n usekwan d tiremt i as-yemmugen, hqumed ad as-tiged ass yejmel besseḥ armud n uselmed ad yili tnezzayt berk ( seg hsaɛt γer sent n tsaɛatin) a geqqimen seg wakud ad yennebḍa γef yirmuda imedwanen am umsal n ufus d usuneγ d usteɛfu n umekli, imer-din irmuda imagrawen am ccna, taggayt n uselmed at hettili deg yirmuda-ya akk besseḥ s terrayt-a agrud ur yettemhir c

4. Asewjed n wallalen iwwasen :

Amedya γef wallalen iwwasen : taseggazt n isekkilen n tfinaγ i yigurdan,s yifassen n terbaɛth n yiflu adelsan acawi : inumiden.com - i weskan n tfinaγ i yigurdan deg zwi xencla; ass n 14/02/2966 ma hexsed ad tt-trefded ɛebbeẓ DA
Amedya γef wallalen iwwasen : taseggazt n isekkilen n tfinaγ i yigurdan,s yifassen n terbaɛth n yiflu adelsan acawi : inumiden.com – i weskan n tfinaγ i yigurdan deg zwi xencla; ass n 14/02/2966 ma hexsed ad tt-trefded ɛebbeẓ DA

Am yirmuda isdawanen ukk, amsuddes ad yessewjed haqeḍɛith n wallalen ad t-newwelen deg leqdic-nes zemren ad ilin d isaggazen am tmedfas d tedlisin, neγ d imezṛeyyen am tubbayyin n tinezla , tizlatin. Deg waddad n usekwan n tfinaγ yexyar ad d-yawi umsuddes taseggazt di-s isekkilen n tfinaγ berk bla twaɛit neγ hasuqilt neγ d asegzi s tuthlayin heyyiḍ, igurdan ad lemden seγr-s netta thira d usiwel-nsen s tmaziγt besseḥ ad tennan γer tifert bac ad mmekthin u ma unfin hasuqilt s yisekkilen i ggessnen zik ( ilatiniyen neγ iɛraben) ad asen-truḥ tafdawt u ad tennubi taywalt id n uselmad neγ umsuddes n usekwan, rni γef wa hasuqilt hetteǧa γer dderri tawleft deg walli-nsen tteqqnen di-s asekkil n tfinaγ γer wa n tlatinit neγ n teɛrabt, hasuqilt daγen hetneqqes haflest n ugrud deg tuthlayth-nes u ythnna yetteccukkut di-s ma d tuthlayt d ilellit f tuthlayin-in u ma hqum ad ttili s yiman-nes. Ma yewwi-d amsuddes hubbayyin n tnezla yuma ur yetettu c ad ilint d tigilalin ur tfatent c 10 n tedqiqin, ma yella d tiwlifin ad twafsrent γef wefṣil neγ γef tfelwit n ufsar bac ad ilint tbanent i wegrud, ttettu c belli tawuri n wallalen-a d awwas berk yexḍa ad ilint d asaγul ad ɛewlen fell-as deg kulci.

5. Afran n wadeg neγ umeccuh d wallalen n usekwan :

Deg ufran n umeccuh i deg ad yemmug asekwan yessefk ad ttili di-s taγellist, ma hezṛiḍ hγawsa di-s amizi f ddrari kkes-itt am leqzaz, uzlan, ifulan n trisiti…at. Yexyar ma di-s hamsext n tγellist dttiqan, agama n ddrari ttesteɛfun labas d way aγef yuma ad nefren ameccuh mani yella abduz id n wesɛif ad ahen-yawi u ad ahen-d-yuɛa, mani yemmug urmud id n yimeẓẓyanen ad ilin waman n tsessi, hazeqqa ad ttili ur heḥmi ur hesmiṣ, ad tili tfawt. Lbab neγ hamsext ad tili s abellaj yetteqqen si sdaxel bac icet ur d-yettaddaf. Seg wallalen i neḥwaj deg tzeqqa ad bedreγ iseqquma d tdabutin, d lebrizat. I dderri nexs tiferka d yimrawen n tira d usuneγ…at. Yeḥla mda ad yili umeccuha yuza γer teγremt u ad yili umsuddes netta i gbedden γef kulci ur yetɛewwel ak f yict.

(Ad yetwaḍfer…)

Ḥeṛṛat Sumiya : Taselmadt n Tmaziγt
Aγerbaz alemmas n Bellefḍel Bayzid
lḥamma – Maskula (xencla)

Bassem ABDI

Passionné d'histoire, j'ai lancé en 2013 Asadlis Amazigh, une bibliothèque numérique dédiée à l'histoire et à la culture amazighe ( www.asadlis-amazigh.com). En 2015, j'ai co-fondé le portail culturel Chaoui, Inumiden.

Articles similaires

Bouton retour en haut de la page