S tchawith

Yetufelleq Ugeddid , Wezzɛen Waman

“ Diplom netta d aɛdaw akraw n yedles”, Paul Valéry.

“Welli-ca n tmagra xlaṣ ma welli-ca n yedles”, Voltaire.

 

Kem n isuggasen luqqa ay yemdan ɣef lḥal n tmudri n ucawi, di tmurt-nnes asenjaq n tlelli yezza iɛelleq icala deg udem n weɛdaw amek yella, matta ad yetwan ha-t yetwan ; yetwarqem d ssuk n idammen d lmidad n wemdan aḥeṛṛi, d ttay d tajeddaṛt n ucawi sima ay yella. Alli d wul n wayet « wawras » tcaten di-s wechal n tmurt-nnes akkas, si zik n zik, labha d listaɛ, taqṣiṭṭ n tzemmurt mmi iẓuṛan yegtayen yutin ɣer jeddi-s n jeddi, tasuqilt sekkent d adles d aqdim yuta aneccab deg ul n umezruy. Si « Afulay (Apulee n Mdawruc) » ɣer « Saint Augustine », si « Dona » ɣer « Youba sen », si « Kateb Yacine » ɣer « Yamina Mechakera », tafelsafit n dunnit ur tuc tweɛɛad zzhir ayes bedden tiɣeṛmin n iṛumiyyen ald ass-a. Wa iban, u ilaq fell-aneɣ sen n lxeṭṛat ad t-nini. U ma yella yedles n wegdud yexḍa kan d alqaḍ n matta ay yetwaggen, beṣṣeḥ d agel ay yetwalmaden; mamek ay yenna “ André Malraux”, mamek aɣen-yezmer a nwelleh ɣer lḥal n yeḍles n ucawi n wass-a d wa n iḍelli d iliḍen? Ma adles yetɣima yeqqen dima ɣer uḥellab n waɣi asemmam d tgeccult, neɣ ɣer tmusni d leqdic n tikli n “facebook” d “twitter”? Ma Tcawit-nneɣ ad teqqim deg imi, taneffust tetwaqqar ɣer lkanun s-dat n yiḍeṣ, neɣ d zmamat n wungal d tsuqilin n wungal amaḍal, tasekla amek tella ɣer “Earnest Hemingway” d “Jack London”?  S wawal yict: Matta yella umennuɣ n ucawi ass-a ?

Yunes Aɣuggali
Yunes Aɣuggali

Agezdu n tutlayt d

Yeḥla wa ay yetcaten ɣef tidet bac ad teflal u bab n wezref ad t-yawi aked ma yehwa-d seg ajenna! Beṣṣeḥ tasuqilt n tidet n yimer n ucawi n wass-a teqqar-it s wudem ict ixalfen asirem n wayet bab n leɛqel d lmizan. Mamek nnan leɛbad imeqṛanen, yeqṛan di lekul n tmudri, awihed yefhem, ad d-yewwi Rebbi ur yeqri. Deg imer mani aṣṣeṛaf n lḥaḍart yettali, nečni nuɛa yexfawen-nneɣ ɣer ddehret. Ma tuqled tiseddawiyin llant s zyadt, kul lwilayt s “ljamiɛa”, matta ay yetragen ssi-s, yeẓra Rebbi. Ma tutlayed ɣer yudan (yeqṛan) ad d-tinid “Marikan” d “Langliz” ur swin tabṣelt, lli awi-d (diplom) u wella-d ad d-tessilid leqṣur s yimi di leɣhawi. Ɛeddan isuggasen, wellan warbaɛ n “les militous!” ur zmiren-ca ad sawan aked n tiddukla aked ma tella n txerbeqt, u ma ṣṣiwḍen igin-t, netɛen ad leqḍen “ssḥur” si tnedlin!

Zik nella nḥessen lɛun i waḍu, nella neqqar d “système criminal” iɛeksaneɣ di kul-ci. Ass-a Tamaziɣt tunṣibt tudef aked di tmendawt, d aṣiwweḍ yettaqel ɣer-s uḥeṛṛi n isuggasen n « dezni nṭiḥ » d ameqran am wedrar n Celyet. Yella (ur yelli) ugezdu ad yeṣṣeqra surtu i wadečča, nenna nefra-t ! Yetwanfeḍ uɣebbaṛ ɣef tcawit d ucawi ad yeẓr tfawet n lqern 21. Ma hennid tetwamra di timmi, aydin n usirem yettuɣum yetwatc d taberbuct n lemɛayer, u lexḍeyyet, akkas, yetxellaṣi-t bab n wul ay yucin idmaren-nnes i ljalat n tallast ay yizedɣen ulawen. Ma yella ucawi yeqra « Tamazirt » bac ad yeɣreṣ i yiman-nnes s ufus-nnes d tay d twaɣit ur yeḍrin seg ass sima texleq tmurt. Tidet n Ucawi ass-a amma teqqar, d tidet d tasemmamt  am yidammen deg aneɣ, ziɣ yecfa dda “Lmulud ayet Mɛemmer » sima yenna ma texsem ad tenɣem yedles sidfem-t ɣer yexxamen n yedles, u agezdu n Tmazirt n Tbatent d axxam aked netta yeqnen ɣef rebɛa n tɣemṛay segga yya ay yergen ssi-s ur zmiren-ca ad utlayen Tacawit s-dat n wudmawen unṣiben !, sima ur zmiren-ca ad mrun s Tcawit ayes a tqeṣṣaren jar-atsen.

Yella wa yeqqaren nečni icawiyen ur nefhim-ca iman-nneɣ matta nexs, ay niga ifuḥ. Arbaɛ aya ad asen-niniɣ asen-yanna « Ɛmiṛuc Iɣunam » isuggasen n 1990: « Ay d wa d lḥal n ucawi, aɛǧǧaj a d-yusin ad ahen-yawi ! ». I mala ur aɣen yeqqim-ca matta ad nerni deg herrar, win ay yiɛeqlen abrid ha-t yugur-it, iɛqel-it s sen n tiṭṭawin; yexḍa d aẓuɣer ay yettuẓuɣur, u amennuɣ n icawiyen ass-a ila ad ɛeqlen iman-nsen matta llan deg ammas n yudan yedren ; yeɛni amennuɣ netta d amenɣi n yiman-nsen ay yercin, i yiman-nsen atrar bac ad tkemmel tɣemmayt n tzemmurt mmi iẓuṛan ur yucin tettarja tifawin si lɛahed n zizi-s n zizi.

Yunes Aɣuggali

 

Articles similaires

Bouton retour en haut de la page